Een opstelling is een methode, met als doel dat je snel inzicht krijgt in de diepere oorzaken van een vraagstuk. Het is een ruimtelijke uitbeelding van een familie- of organisatie-systeem waar je deel van uit maakt of bij betrokken bent. De vraaginbrenger (cliënt) stelt samen met de begeleider (een professional in dit vakgebied) vast welke personen, functies of andere elementen uit het systeem van belang zijn om op te stellen. Dan kiest de cliënt mensen (zogenaamde representanten) uit de aanwezige deelnemers om een vader, een moeder, een directeur, een oprichter etc. te vertegenwoordigen en stelt hen op in relatie tot elkaar, naar een innerlijk beeld dat de cliënt daarvan heeft. Bijna altijd geeft zo’n opstelling verbluffend weer hoe de werkelijke verhoudingen en onderliggende patronen in het echte systeem zijn. Hoe dit werkt weten we nog niet precies. Vervolgens verkent de begeleider, in voortdurend overleg en afstemming met de cliënt, waar mogelijkheden zijn en oplossingsruimte is. Vaak is dit proces zowel verhelderend als intens.

Meestal gebeuren opstellingen in een groep, omdat er representanten nodig zijn. Het is ook mogelijk om een opstelling te doen, waarbij representanten van ‘buiten’ aanwezig zijn. Zij zijn niet betrokken bij het organisatie- of familiesysteem, waardoor zij op een neutrale wijze een persoon kunnen representeren. Maar ook kunnen zij representant zijn voor bijvoorbeeld een concept, product of bedrijfsonderdeel. Oftewel een abstract element. Je kunt ook opstellen zonder mensen, maar voorwerpen gebruiken. De zogenaamde tafelopstellingen met poppetjes zijn hier een mooi voorbeeld van. Ik werk regelmatig met poppetjes op tafel of zogenaamde vloerankers. Het voordeel daarvan is, dat de opstellingen in een 1-op-1-situatie kan plaatsvinden

In alle opstellingen onderzoeken we de onderlinge verhoudingen en dynamieken tussen de verschillende elementen die zijn opgesteld. Uit duizenden opstellingen zijn vele inzichten naar voren gekomen over hoe familie -en organisatiesystemen functioneren en gedijen, vanuit systemisch perspectief.

Een opstelling geeft diep inzicht en de beelden werken vaak langere tijd door. De opstelling zelf is zonder oordeel en de begeleider geeft geen advies over wat de cliënt zou moeten doen. De inzichten spreken voor zichzelf en het is aan de cliënt om te bepalen wat hij of zij er mee doet. Het begeleiden is vakmanschap en vraagt veel ervaring, kennis, sensitiviteit en integriteit.

Er zijn enorm veel verschillende vragen die met een systemische werkvorm onderzocht kunnen worden. Vragen kunnen gaan over zeer uiteenlopende onderwerpen, zoals:

• Relaties
• Leer- en opvoedingsvragen
• Symptomen van ziekte
• Verslaving
• Psychische klachten, depressies
• Onverklaarbare gevoelens of gedachten
• Conflicten
• Verloop in organisaties
• Weerstand bij mensen of teams
• Vragen over bedrijfsopvolging
• Samenwerking
• Producten, markten en klanten
• Potentieel
• Transformatie

Bron: Bert Hellinger Instituut Groningen

Gebeurtenissen uit ons gezin van herkomst beïnvloeden ons handelen. Er kunnen verstrikkingen ontstaan, waardoor we onszelf niet toestaan gelukkig te zijn. Misschien werd iemand in ons gezin van herkomst buitengesloten, ernstig ziek, had een ongeluk of overleed onder tragische omstandigheden.

Onbewust neemt de geschiedenis van onze voorouders invloed op onze biografie. Een speciale rol hebben in dit verhaal onze ouders. Het komt niet zelden voor, dat een kind niet in staat is een eigen relatie te onderhouden, hoewel het al lang volwassen is. Bij jongere kinderen zien we vaak gedragsafwijkingen, gezondheidsklachten of psychesociale problemen. Ook traumatische ervaringen van kinderen of uit de kindertijd kunnen door middel van opstellingen  verwerkt worden.

Familieopstellingen openen een weg naar het eigens levensverhaal (ook zonder met de familie in contact te moeten treden) en laten de dynamieken in de familie zien. Deze te belichten betekend de rode draad te vinden, die we van ons gezin van herkomst en onze voorouders geërfd hebben. Deze rode draad is vaak niet bewust en daarom herkennen wij niet welke diep in ons werkende krachten en bewegingen ons beïnvloeden. 

Zich met de eigen familie bezig te houden geeft ons de mogelijkheid systemische verstrengelingen te herkennen, te benoemen en maakt wegen vrij ermee om te gaan. Wat dan ook der thema's zijn, die er spelen -  door een familieopstelling kunnen wij onze verbindingen en een nieuwe kwaliteit en "orde" geven. Dit bevrijd ons levenspad van blokkades, opent nieuwe wegen of sluit oude wegen helend af. 

„Als iets in orde komt, dan ontstaat een gevoel van verlichting, van vrede, van mogelijkheden, iets samen te doen. Dat is de betekenis van de zin: "Het komt in orde." Plotseling ben je verlicht. De orde wordt gevonden, niet  opgelegd. Ik vind ze door het opstellen. “

Bert Hellinger